1969 yılında yayınlandığında Lacan ve çevresini, özellikle de, kitabın yayınından hemen sonra Deleuze’ün birlikte felsefe yapmaya başlayacağı Lacan’ın öğrencisi Félix Guattari’yi derinden etkileyen bu yapıt, dönemin psikanaliz tartışmalarına yepyeni boyutlar getirmişti. Yüzey mi derinlik mi, Carroll mı Artaud mu? Deleuze son kertede Artaud’dan yana olsa da, bütün ‘anlamın mantığı’nın yüzeyde yattığını belirtir:

​

“Artaud edebiyatta mutlak derinlik olmuş ve kendisinin de dediği gibi acı çekmek pahasına yaşamsal bir bedeni ve bu bedenin mucizevi dilini keşfetmiş tek kişidir. Bugün hâlâ bilinmeyen alt-anlamı araştırmıştır o. Ama Carroll yüzeylerin efendisi ya da ölçümcüsü olarak kalır, herkes yüzeyleri o kadar iyi bildiğini sanır ki araştırmaya kalkışmaz bile, oysa bütün anlamın mantığı orada yatıyor.”

​

Anlamın Mantığı yayınlanışının ellinci yılında, Türkçedeki bu yeni baskısıyla, derinde ve yüzeyde onu bekleyen okurlarla buluşuyor.

 

​

İÇİNDEKİLER

​

ÖNSÖZ: LEWIS CARROLL’DAN STOACILARA

​

BİRİNCİ PARADOKSLAR DİZİSİ: SAF OLUŞ HAKKINDA
Ölçülü şeylerle deli-oluş arasındaki Platoncu ayrım – Sonsuz özdeşlik – Alice’in maceraları ya da “olaylar”.

​

İKİNCİ PARADOKSLAR DİZİSİ: YÜZEYDEKİ SONUÇLAR HAKKINDA
Cisimler ya da şey durumlarıyla cisimsiz sonuçlar ya da olaylar arasındaki Stoacı ayrım – Nedensel ilişkinin ikiye bölünmesi – Yüzeye çıkarmak… – Lewis Carroll’da yüzeyin keşfi.

​

ÜÇÜNCÜ DİZİ: ÖNERME HAKKINDA
İşaret-etme, dışa-vurma, imleme: bunlar arasındaki ilişkiler ve döngüsellik – Önermenin dördüncü bir boyutu var mı? – Anlam, ifade ve olay – Anlamın ikili doğası: önermenin ifade-edilebiliri ve şey durumuna atfedilen, içten-içe-oluş ve varlık-dışılık.

​

DÖRDÜNCÜ DİZİ: İKİLİKLER HAKKINDA
Cisim-dil, yemek-konuşmak – İki sözcük türü – Önermenin iki boyutu: işaret-etmeler ve ifadeler, tüketimler ve anlam – İki dizi.

​

BEŞİNCİ DİZİ: ANLAM HAKKINDA
Sonsuzca çoğalma – Yalıtık olarak tekrar ortaya çıkma – Tarafsızlık ya da özün üçüncü hali – Saçmalık ya da olanaksız nesneler.

​

ALTINCI DİZİ: DİZİLEŞTİRME ÜZERİNE
Dizisel biçim ve heterojen diziler – Dizilerin kuruluşu – Bu diziler neye doğru yakınsıyor? – Lacan paradoksu: tuhaf öğe (boş yer ya da hiçbir yerde bulunmayan şey) – Koyunun dükkanı.

​

YEDİNCİ DİZİ: EZOTERİK SÖZCÜKLER HAKKINDA
Aynı dizi üzerinde sıkıştırmaya dayalı sentez (bitiştirme) – İki dizinin birlikte-düzenlenişine dayalı sentez (bağlama) – Dizilerin ayrılmasına ya da dallanıp budaklanmasına dayalı sentez: valiz-sözcükler problemi.

​

SEKİZİNCİ DİZİ: YAPI HAKKINDA
Lévi-Strauss paradoksu – Bir yapının koşulları – Tekilliklerin rolü.

​

DOKUZUNCU DİZİ: PROBLEMATİK HAKKINDA
Tekillikler ve olaylar – Problem ve olay – Eğlendirici matematik – Rastlantısal nokta ve tekil noktalar.

​

ONUNCU DİZİ: İDEAL OYUN HAKKINDA
Sıradan oyunların kuralları – Sıradışı bir oyun – Zamanın iki okuması: Aion ve Khronos – Mallarmé.

​

ON BİRİNCİ DİZİ: ANLAMSIZLIK HAKKINDA
Paradoksal öğenin özellikleri – Paradoksal öğenin anlamsızlık olmasının sebebi; anlamsızlığın iki figürü – Bunlardan doğan (imlemeden yoksun) iki saçmalık biçimi – Anlamsızlığın anlamla birlikte-mevcut olması – “Etki” olarak anlam.

​

ON İKİNCİ DİZİ: PARADOKS ÜZERİNE
Sağduyunun doğası ve paradoks – Ortak duyunun doğası ve paradoks – Anlamsızlık, anlam ve dilin ikincil denilen örgütlenmesi.

​

ON ÜÇÜNCÜ DİZİ: ŞİZOFREN VE KÜÇÜK KIZ HAKKINDA
Antonin Artaud ve Lewis Carroll – Yemek-konuşmak ve şizofrenik dil – Şizofreni ve yüzeyin çöküşü – Patlayan harf değerleriyle etkilenme-sözcük, eklemlenmemiş vurgu değerleriyle etkileme-sözcük – Derinlik anlamsızlığı ve yüzey anlamsızlığı, dilin ilksel düzeni ve ikincil örgütlenmesi arasındaki ayrım.

​

ON DÖRDÜNCÜ DİZİ: ÇİFTE NEDENSELLİK HAKKINDA
Cisimsiz sonuç-olaylar, bunların nedeni ve yarı-nedeni – Nüfuz-edilemezlik ve oluşum – Husserl’in teorisi – Hakiki bir oluşumun koşulları: Ben’in ve bireyleşme merkezinin olmadığı bir aşkınsal alan.

​

ON BEŞİNCİ DİZİ: TEKİLLİKLER HAKKINDA
Savaş – Aşkınsal alan bilinç biçimine sahip olamaz – Kişisiz ve birey-öncesi tekillikler – Aşkınsal alan ve yüzey – Bireyin söylemi, kişinin söylemi, dipsiz söylem: dördüncü bir söylem var mı?

​

ON ALTINCI DİZİ: ONTOLOJİK STATİK OLUŞUM HAKKINDA
Bireyin oluşumu: Leibniz – Bir dünyanın “bir-arada-olanaklılığı”nın ya da dizilerin yakınsamasının koşulu (süreklilik) – Olayın yükleme dönüşmesi – Bireyden kişiye – Kişiler, özellikler ve sınıflar.

​

ON YEDİNCİ DİZİ: MANTIKSAL STATİK OLUŞUM HAKKINDA
Önermenin boyutlarına geçiş – Anlam ve önerme – Anlamın tarafsızlığı – Yüzey ve ikizlik.

​

ON SEKİZİNCİ DİZİ: ÜÇ FİLOZOF İMGESİ HAKKINDA
Felsefe ve yükseklik – Felsefe ve derinlik – Yeni bir filozof tipi: Stoacı filozof – Herkül ve yüzeyler.

​

ON DOKUZUNCU DİZİ: MİZAH HAKKINDA
İmlemeden işaret-etmeye – Stoacılık ve Zen – Klasik söylem ve birey, romantik söylem ve kişi: ironi – Dipsiz söylem – Tekilliklerin söylemi: mizah ya da “dördüncü tekil şahıs”.

​

YİRMİNCİ DİZİ: STOACILARDA AHLAK PROBLEMİ ÜZERİNE
Ahlakın iki kutbu: şeylerin fiziksel kehaneti ve temsillerin mantıksal kullanımı – Temsil, kullanım ve ifade – Olayı kavramak, istemek, temsil etmek.

​

YİRMİ BİRİNCİ DİZİ: OLAY HAKKINDA
Olayın ebedi hakikati – Gerçekleşme ve karşı-gerçekleşme: aktör – Olay olarak ölümün iki yönü – Olayı istemek ne demektir?

​

YİRMİ İKİNCİ DİZİ: PORSELEN VE VOLKAN
“Çatlak” (Fitzgerald) – İki süreç ve bunların ayırt edilmesi problemi – Alkoliklik, manik depresyon – Psikedeliye övgü.

​

YİRMİ ÜÇÜNCÜ DİZİ: AİON HAKKINDA
Khronos’un özellikleri ve Khronos’un derinliklerdeki bir oluş tarafından tersine çevrilmesi – Aion ve yüzey – Aion’dan doğan örgütlenme ve bunun Khronos’tan farkları.

​

YİRMİ DÖRDÜNCÜ DİZİ: OLAYLARIN İLETİŞİMİ HAKKINDA
Mantıkdışı bağdaşmazlıklar problemi – Leibniz – Pozitif uzaklık ve olumlayıcı ayrılma sentezi – Ebedi dönüş, Aion ve düz çizgi: daha da korkunç bir labirent…

​

YİRMİ BEŞİNCİ DİZİ: TEK-ANLAMLILIK HAKKINDA
Birey ve olay – Ebedi dönüşe devam – Tek-anlamlılığın üç anlamı.

​

YİRMİ ALTINCI DİZİ: DİL HAKKINDA
Dili olanaklı hale getiren şey – Dilin örgütlenmesinin gözden geçirilmesi – Fiil ve mastar.

​

YİRMİ YEDİNCİ DİZİ: ORALLİK HAKKINDA
Dinamik oluşum problemi: derinliklerden yüzeye – Melanie Klein’a göre “konumlar” – Şizofreni ve depresyon, derinlik ve yükseklik, Simülakr ve İdol – İlk aşama: gürültüden sese.

​

YİRMİ SEKİZİNCİ DİZİ: CİNSELLİK HAKKINDA
Erojen bölgeler – Dinamik oluşumun ikinci aşaması: yüzeylerin oluşumu ve eklemlenmesi – İmge – Oidipus kompleksinin doğası, genital bölgenin rolü.

​

YİRMİ DOKUZUNCU DİZİ: İYİ NİYET CEZASINI BULUR
Yüzeyin kuruluşuyla ilişkisi içinde Oidipusçu girişim – Onarmak ve geri getirmek – Hadım edilme – Kategori olarak niyet – Oluşumun üçüncü aşaması: fiziksel yüzeyden metafizik yüzeye (iki ekran).

​

OTUZUNCU DİZİ: FANTAZM HAKKINDA
Fantazm ve olay – Fantazm, ben ve tekillikler – Fantazm, fiil ve dil.

​

OTUZ BİRİNCİ DİZİ: DÜŞÜNCE HAKKINDA
Fantazm, geçiş ve başlangıç – Çift ve düşünce – Metafizik yüzey – Ruhsal yaşamın yönelimi, ağız ve beyin.

​

OTUZ İKİNCİ DİZİ: FARKLI DİZİ TÜRLERİ ÜZERİNE
Diziler ve cinsellik: bitiştirici dizi ve erojen bölge, bağlayıcı dizi ve eklemlenme – Üçüncü cinsel dizi biçimi, ayrılma ve ıraksama – Fantazm ve yankılanma – Cinsellik ve dil: üç dizi tipi ve bunlara karşılık gelen sözcükler – Sesten söze.

​

OTUZ ÜÇÜNCÜ DİZİ: ALICE’İN MACERALARI HAKKINDA
Lewis Carroll’daki üç ezoterik sözcük çeşidinin anımsatılması – Alice Harikalar Ülkesinde ve Aynanın İçinden’in karşılaştırmalı özeti – Psikanaliz ve edebiyat, nevrotik aile romanı ve sanat yapıtı-roman.

​

OTUZ DÖRDÜNCÜ DİZİ: İLKSEL DÜZEN VE İKİNCİL ÖRGÜTLENME HAKKINDA
Fantazmın sarkıl yapısı: yankılanma ve zorlama hareket – Sözden fiile – Dinamik oluşumun sonu – İlksel ve ikincil bastırma – Hiciv, ironi, mizah.

​

EKLER

​

I. SİMÜLAKR VE ANTİK FELSEFE

1. – PLATON VE SİMÜLAKR
Platoncu diyalektik: bölmenin anlamı – Taliplerin seçilmesi.
Kopyalar ve simülakrlar – Simülakrın özellikleri.
Temsilin tarihi.
Platonculuğu tersine çevirmek: modern sanat yapıtı ve simülakrların rövanşı – Ebedi dönüşün görünürdeki içeriği ve örtük içeriği (Platon’a karşı Nietzsche) – Ebedi dönüş ve simülasyon – Modernlik.

​

2. – LUCRETİUS VE SİMÜLAKR
Çeşitli olan – Doğa ve bütünleştirilemez toplam – Varlığın, Bir’in ve Bütünün eleştirisi.
Nedensellik ilkesinin farklı yönleri – Yöntemin iki boyutu – Clinamen ve zaman teorisi.
Gerçek sonsuz ve sahte sonsuz – Ruhtaki huzursuzluk – Derinlikten gelen yayılımlar, yüzey simülakrları, teolojik, düşsel ve erotik fantazmlar – Zaman ve yöntemin birliği – Sahte sonsuzluğun ve ruhsal huzursuzluğun kökeni.
Doğalcılık ve mitosların eleştirisi.

​

II. FANTAZM VE MODERN EDEBİYAT

1. – KLOSSOWSKI YA DA DİL-BEDENLER
Beden ve dil açısından ayırıcı tasım – Pornografi ve teoloji.
Görmek ve konuşmak – Yansımalar, yankılanmalar ve simülakrlar – Ele verme – Bedenin ve dilin bükülmesi.
Değiş tokuş ve tekrar – Tekrar ve simülakr – Donup kalmış sahnelerin rolü.
İkilem: beden-dil – Tanrı ve Deccal: iki düzen.
Kant’ın ayırıcı tasım teorisi – Tanrı’nın rolü – Klossowski’de teorinin dönüşümü.
Deccal’in düzeni – Intentio: yeğinlik ve yönelimsellik – Fantazm olarak ebedi dönüş.

​

2. – MICHEL TOURNIER VE BAŞKASININ OLMADIĞI DÜNYA
Robinson, öğeler ve erekler – Sapkınlık problemi.
Algıda başkasının etkisi – A priori yapı olarak Başkası – Zamanda başkasının etkisi – Başkasının yokluğu – İkizler ve öğeler.
Başkasının yitiminin üç anlamı – Simülakrtan fantazma.
Başkası ve sapkınlık.

​

3. – ZOLA VE ÇATLAK
Çatlak ve kalıtım – İçgüdüler ve nesneleri.
İki kalıtım – Ölüm İçgüdüsü ve içgüdüler.
Hayvanlaşan insan.
Fantazm nesnesi – Trajik olan ve epik olan.

Türkçe-Fransızca Kavram Dizini

Metinde Geçen Yabancı Sözcükler

​

​

​