Sinemaya yoğunlaştığı çalışmasının bu ikinci cildinde Gilles Deleuze, ilk ciltte (Sinema I: Hareket-İmge) Peirce’ten esinlenerek geliştirdiği sinemaya özel göstergeler tablosunu sinemada ortaya çıkan yeni kavramsal pratiklerin izini sürerek tamamlıyor. Bunun için, 2. Dünya Savaşı öncesi sinemayı karakterize eden eylem temelli sinemadan farklı, duyu-motor zincirinin koptuğu ve bu sayede zamanı dolaysız bir şekilde sunma kapasitesine kavuşan yeni bir imge türü ayırt ediyor. Deleuze’ün zaman-imge kavramıyla karşıladığı bu yeni sinemada temel soru “sonraki imgede ne göreceğiz?” olmaktan çıkıp “imgede görülecek olan nedir?” haline gelecektir.

 

"Pek çok kişi için, felsefe 'yapılan’ bir şey değil, hazır bir gökyüzünde halihazırda yapılmış olarak bulunan bir şeydir. Ne var ki felsefi kuramın kendisi de, nesnesi kadar bir pratiktir. Nesnesinden daha soyut değildir. Bir kavramlar pratiğidir ve onu iç içe geçtiği diğer pratiklerin ışığında yargılamak gerekir. Bir sinema kuramı sinema 'üzerine’ değil, sinemanın yol açtığı ve kendileri de başka pratiklere karşılık gelen başka kavramlarla ilişki içerisinde olan kavramlar üzerinedir ve bir nesnenin diğer nesnelere göre bir önceliği olmadığı gibi, genel olarak kavram pratiğinin de diğer pratiklere göre hiçbir önceliği yoktur. (...) Büyük sinema yönetmenleri büyük ressamlar veya büyük müzisyenler gibidir: kendi yaptıkları hakkında en iyi konuşacak olan onlardır. Fakat konuşurken başka bir şey haline gelirler; filozof veya kuramcı olurlar; kuramlarla işi olmayan Hawks için dahi, kuramları küçümser gibi yapan Godard için dahi bu geçerlidir. Sinemanın kavramları sinemada verili değildir. Yine de bunlar sinemanın kavramlarıdır, sinema üzerine kuramlar değil. Öyle olur ki, daima günün öyle bir saati gelir ki, gece yarısında veya gün ortasında artık 'sinema nedir?’ diye değil, 'felsefe nedir?’ diye sormak gerekir."

​

Bir imge nasıl ayakta kalıyor, işte bütün mesele bu!

 

​

​

İÇİNDEKİLER

​

I. HAREKET-İMGENİN ÖTESİNDE

1. Yeni Gerçekçilik nasıl tanımlanır? – Duyu-motor durumlarına karşıt olarak optik ve sessel durumlar: Rossellini, De Sica – Optik göstergeler ve ses göstergeleri: nesnelcilik-öznelcilik, gerçek-hayali – Yeni Dalga: Godard ve Rivette – Dokunsal göstergeler (Bresson)

2. Ozu, saf optik ve sessel imgelerin mucidi – Gündelik sıradanlık – Boş alanlar ve ölü doğalar – Değişmez biçim olarak zaman

3. Tahammül edilemez olan ve durugörü – Klişelerden imgeye – Hareketin ötesinde: yalnızca optik göstergeler ve ses göstergeleri değil, bunun yanı sıra zaman göstergeleri, okuma göstergeleri, düşünme göstergeleri – Antonioni örneği

 

II. İMGELERİN VE GÖSTERGELERİN ÖZETİ

1. Sinema, semiyoloji ve dil – Nesneler ve imgeler

2. Saf semiyotik: Peirce ve imgeler ve göstergeler sistemi – Hareket-imge, sinyalleyici madde ve dilsel olmayan ifade özellikleri (iç monolog)

3. Zaman-imge ve zaman-imgenin hareket-imgeye tabiiyeti – Zamanın dolaylı temsili olarak montaj – Hareketin sapmaları – Zaman-imgenin özgürleşmesi: zaman-imgenin dolaysız sunumu – Klasik ve modern arasındaki göreli fark

 

III. HATIRADAN RÜYALARA

(BERGSON HAKKINDA ÜÇÜNCÜ YORUM)

1. Bergson’a göre tanımanın iki biçimi – Optik ve sessel imgenin devreleri – Rossellini’nin karakterleri

2. Optik ve sessel imgeden hatıra-imgeye – Flash-back’ler ve devreler – Flash-back’in iki kutbu: Carné, Mankiewicz – Mankiewicz’e göre çatallanan zaman – Hatıra-imgenin yetersizliği

3. Giderek büyüyen devreler – Optik ve sessel imgeden rüya-imgeye – Açık rüya ve yasası – İki kutbu: René Clair ve Buñuel – Rüya-imgenin yetersizliği – “Örtük rüya”: dünya hareketleri – Büyünün halleri ve müzikal komedi – Donen ve Minnelli’den Jerry Lewis’e – Burleskin dört çağı – Lewis ve Tati

 

IV. ZAMAN KRİSTALLERİ

1. Aktüel ve virtüel: en küçük devre – Kristal-imge – Ayırt edilemez ayrımlar – Kristal devrenin üç yönü (çeşitli örnekler) – Muğlak bir soru olarak film içinde film: para ve zaman, endüstriyel sanat

2. Bergson’a göre aktüel ve virtüel – Bergson’un zaman üzerine tezleri: zamanın kuruluşu

3. Kristalin ve zamanın dört hali – Ophüls ve kusursuz kristal – Renoir ve çatlak kristal – Fellini ve kristalin oluşumu – Film müziği problemi: ses kristali, galop ve ritornello (Nino Rota) – Visconti ve bozunan kristal: Visconti’nin unsurları

 

V. ŞİMDİNİN UÇ NOKTALARI VE GEÇMİŞ TABAKALARI

(BERGSON HAKKINDA DÖRDÜNCÜ YORUM)

1. İki dolaysız zaman-imge: geçmiş tabakalarının birlikte varoluşu (veçheler), şimdinin uç noktalarının eşzamanlılığı (vurgular) – İkinci zaman-imge: Robbe-Grillet, Buñuel – Açıklanamaz farklar – Gerçek ile hayali, gerçek ile sahte

2. Birinci zaman-imge: Orson Welles’e göre geçmiş tabakaları – Alan derinliğine ilişkin sorular – Belleğin metafiziği: işe yaramaz çağrılabilir hatıralar (hatıra-imgeler), çağrılamaz hatıralar (sanrılar) – Welles filmlerinin ilerleyişi – Bellek, zaman ve toprak

3. Resnais’ye göre geçmiş tabakaları – Bellek, dünya ve dünyanın çağları: filmlerin ilerleyişi – Tabakaların dönüşümünün yasaları, karar verilemez alternatifler – Uzak plan ve kısa montaj – Haritalar, diyagram ve zihinsel işlevler – Topoloji ve kronolojik olmayan zaman – Hislerden düşünceye: hipnoz

 

VI. SAHTENİN KUVVETLERİ

1. İmgenin iki rejimi: tasvirler açısından (organik tasvir ve kristal tasvir) – Anlatılar açısından (sahici anlatı ve sahteci anlatı) – İmgede sahtenin kuvveti ve zaman – Sahtekâr karakteri: çokluğu, başkalaşım gücü

2. Orson Welles ve hakikat meselesi – Yargı sisteminin eleştirisi: Lang’dan Welles’e – Welles ve Nietzsche: yaşam, oluş ve sahtenin kuvveti – Welles’te merkezin dönüşümü – Kısa montaj ile plan-sekansın birbirini tamamlayışı – Büyük sahtekâr serileri – Her şey neden aynı değerde değildir

3. Hikâye açısından (doğrucu hikâye ve simüle eden hikâye) – Gerçekte ve kurmacada hakikat modeli: Ben = Ben – Gerçek ile kurmacanın ikili dönüşümü – “Ben bir başkasıdır”: simülasyon, masallama – Perrault, Rouch ve “cinéma-vérité”nin anlamı – Önce, sonra veya üçüncü zaman- imge olarak oluş

VII. DÜŞÜNCE VE SİNEMA

1. Birinci sinemanın hırsları: kitle sanatı ve yeni düşünce, tinsel otomat – Ayzenştayn modeli – Birinci yön: imgeden düşünceye, beyin şoku – İkinci yön: düşünceden imgeye, figürler ve iç monolog – Metafor meselesi: sinemanın en güzel metaforu – Üçüncü yön: imge ile düşüncenin eşitliği, insanın dünya ile bağı – Düşünce, kuvvet ve bilme, Bütün

2. Sinemanın krizi, kopuş – Öncü Artaud: düşünme acizliği – Tinsel otomatın evrimi – Sinemayı temelde ilgilendiren şey – Sinema ve Katoliklik: bilmenin yerine inanç – bu dünyaya inanmak için nedenler (Dreyer, Rossellini, Godard, Garrel)

3. Teoremsel yapı: teoremden probleme (Astruc, Pasolini) – Dışarı düşüncesi: plan-sekans – Problem, seçim ve otomat (Dreyer, Bresson, Rohmer) – bütünün yeni statüsü – Küçük aralık ve irrasyonel kesme (Godard) – İç monoloğun kaydırılması ve metaforun reddi – Problemden teoreme dönüş: Godard’ın yöntemi ve kategoriler

 

VIII. SİNEMA, BEDEN VE BEYİN, DÜŞÜNCE

1. “Bir beden versenize bana” – İki kutup: gündelik olan ve tören – Deneysel sinemanın birinci yönü – Bedenin sineması: Tavırlardan gestusa (Cassavetes, Godard ve Rivette) – Yeni Dalga’dan sonra – Garrel ve bedenlerin sinematografik yaratımı sorusu – Tiyatro ve sinema – Doillon ve bedenlerin mekânı sorusu: seçimsizlik

2. Bir beyin verin bana – Beynin sineması ve ölüm meselesi (Kubrick, Resnais) – Beyin açısından iki temel değişim – Siyah veya beyaz ekran, irrasyonel kesmeler ve yeniden zincirlenmeler – Deneysel sinemanın ikinci yönü

3. Sinema ve politika – Halk noksan... – Trans – Mitin eleştirisi – Masallama işlevi ve kolektif sözce üretimi

 

IX. İMGENİN BİLEŞENLERİ

1. “Sessiz” film: görülen ve okunan – Görsel imgenin boyutu olarak sesli film – Söz edimi ve etkileşim: konuşma/sohbet – Amerikan komedisi – Sesli film gösterir, görsel imge de okunur hale gelir

2. Ses süremi, birliği – Çerçeve dışının iki yönü uyarınca farklılaşması – Dış ses ile söz ediminin ikinci türü: dönüşlülük – Sinema müziğinin Hegelci veya Nietzscheci kavranışı – Müzik ve zamanın sunumu

3. Söz ediminin üçüncü türü, masallama edimi – Görsel imgenin yeni okunabilirliği: stratigrafik imge – Görsel-işitselin doğuşu – Ses imgesi ile görsel imgenin karşılıklı özerklikleri – İki kadraj ve irrasyonel kesme – Straub, Marguerite Duras – İki özerk imgenin ilişkisi, müziğin yeni anlamı

 

X. SONUÇLAR

1. Otomatların evrimi – İmge ve enformasyon – Syberberg’in problemi

2. Dolaysız zaman-imge – Optik göstergeler ve ses göstergelerinden kristal göstergelere – Zaman göstergelerinin farklı türleri – Düşünme göstergeleri – Okuma göstergeleri – Flash-back’in, çerçeve dışının ve dış sesin kaybolması

3. Sinemada kuramın faydaları

​

YÖNETMEN DİZİNİ

​

​

​

​